Jakie umiejętności oraz cechy powinien mieć psycholog więzienny? Jak pozyskać zaufanie więźnia, który kilka dni temu usłyszał na sali sądowej wyrok ‘dożywocia’? Czym wyróżniają się oni na tle skazanych na terminowe i krótsze kary? Jakie są warunki trafnej diagnozy? Czy płeć ma znaczenie w pracy psychologa? Jakich umiejętności nabywa psycholog więzienny z upływem czasu? Jak realizuje się pomysł na ‘psychologa więziennego’?
Między innymi na te pytania odpowiedzieli psychologowie: Marcin Warpas, Marcin Walicki i Katarzyna Rociek.
14 maja 2019 r. w ramach projektu „Kryminologia zła” wzięliśmy udział w wizycie studyjnej w Ośrodku Diagnostycznym AŚ Warszawa- Białołęka. W specyfikę działania ośrodka wprowadziła nas jego kierownik, ppor. Anna Bober.
Naszym celem było przeprowadzenie wywiadu z psychologami opiniującymi najtrudniejsze przypadki skazanych: dożywotnich, młodocianych i przejawiających różne zaburzenia. Praca diagnostyka odróżnia się od codziennej pracy psychologa więziennego. Profesjonalizm i otwarte podejście personelu aresztu wobec nas, pozwoliły nam zapoznać się ze specyfiką tej pracy.
Skoncentrowaliśmy się na poznaniu szczególnego środka i etapu zarządzania skrajnie długoterminową karą pozbawienia wolności jaką jest diagnoza oraz konsultacja psychologiczna w ośrodku, do którego najczęściej trafiają osoby z intensywną przeszłością przestępczą i więzienną oraz dotkliwą historią życia. Priorytetem staje się wówczas prowadzenie badań psychologicznych i sporządzanie orzeczeń psychologiczno-penitencjarnych, swoiste odkodowanie najsłabszych i najczarniejszych aspektów osobowości więźnia, a także jego potencjałów.
Wywiady z psychologami pomogły nam dostrzec znaczenie diagnozy i pomocy, których adresatami są skazani. Obydwie sprowadzają się do próby wyjaśnienia procesu asocjalności, ustaleniem potrzeb i wskazywaniem zaleceń specjalistycznego oddziaływania.
Dowiedzieliśmy się jak w praktyce wygląda praca ze skazanymi na długoletnie kary pozbawienia wolności. Z zainteresowaniem słuchaliśmy zarówno o trudnościach jak i o satysfakcjach w związku z pracą z nimi.
Wizyta w Ośrodku Diagnostycznym AŚ Warszawa-Białołęka była cennym doświadczeniem, które poszerzyło nam perspektywę patrzenia na proces zarządzania i wykonania skrajnie długoletniej kary pozbawienia wolności i pracy ze skazanymi na ‘pierwszej linii’. Nie są to czarno-białe warunki czy sytuacje ani zero-jedynkowe decyzje.
Oprac. Julia Ciężkowska