Czy psychologia wyjaśnia zbrodnię człowieka? Czy ujawnia osobowość sprawcy? Jaki – na etapie wyrokowania, a więc decydowania o winie, szacowania ryzyka i prognozie zachowania zgodnego bądź niezgodnego z prawem – użytek z wiedzy eksperckiej czynią biegli sądowi i z jakim skutkiem? Jaką wartość ma ich diagnoza dla sądu i Służby Więziennej? To nowy wątek w aktualnie prowadzonych badaniach. Zapraszamy do włączenia się w nie psychologów sądowych oraz więziennych.
Podstawowym celem naukowym jest zbadanie postępowania ze sprawcami zabójstw, nierzadko przestępców uporczywych i niepodatnych na oddziaływania, na jednym z ważkich etapów wymiaru sprawiedliwości – decydującym o ich dalszych postawach i zachowaniu, zagrożeniu dla społeczeństwa lub postępach w resocjalizacji, czyli na etapie opiniowania przez biegłych sądowych nie tylko o ich poczytalności, ale o tym jakimi są sprawcami i ludźmi podczas procesu karnego (aktualności standardu w świetle współczesnej nauki psychologii – kryteriów, treści, metod).
Chodzi o ustalenie jaki – na etapie wyrokowania, a więc decydowania o winie, szacowania ryzyka i prognozie zachowania zgodnego bądź niezgodnego z prawem – użytek z wiedzy eksperckiej czynią biegli sądowi i z jakim skutkiem: jak jest treść i jakość opinii, jakie jest podstawowe pytanie badawcze, które stawiają sądy i biegli, jakie stosują metody badawcze i czy są one adekwatne do pytania badawczego i sylwetki przyszłego skazanego, i czy tym samym są one uprawnione/uzasadnione. Badamy też, na ile sąd, a następnie administracja więzienna uwzględnia opinie i ustalenia biegłych podejmując decyzje dotyczące konkretnego człowieka – sprawcy zbrodni.
Szczegółowe cele badań:
- analiza procesu oraz efektów diagnozowania i opiniowania przez biegłych sądowych 100 zabójców skazanych na kdpw, a w konsekwencji opracowanie standardu opiniowania w sprawach karnych,
- analiza sposobów i metod oraz ich uzasadnień zarządzania karą dożywotniego więzienia i wykonywania jej, czyli swoistej polityki poszczególnych więzień czy okręgów więziennych, a następnie synteza (ustalenie prawidłowości, jeśli takowe istnieją); chcemy przyjrzeć się diagnozie psychologicznej na etapie wykonania kdpw – czy daje ona odpowiedź na podstawowe dla wykonania kary i osiągnięcia jej korekcyjnego celu i funkcji ochronnej pytania: o osobowość człowieka, jej reformowalność, czynnikach ryzyka i potencjałów; czy opiniowanie więźniów dożywotnich z trakcie ćwierćwiecza wykonywania wobec ich kary daje podstawę dla prognozowania o przyszłym ich zachowaniu, zarówno w zakładzie karnym lżejszego typu, jak i na wolności; czy daje podstawę oszacowania ryzyka ze strony skazanego, a jednocześnie, tworzenia programów naprawczych, korekcyjnych, planowanych oddziaływań.
oprac. dr Maria Niełaczna