NKK bada przypadek Józefa W., zabójcy 4.krotnego, który po odbyciu 21 lat pozbawienia wolności został warunkowo zwolniony w 2013 r. Pół roku później po opuszczeniu zakładu karnego, w okresie tzw. próby więził i zgwałcił 21-letnią mieszkankę Gliwic. Dziewczynie udało się zawiadomić męża i została uwolniona. Sprawa karna wciąż jest w toku.
Analiza sylwetki skazanego oraz wykonania kary skrajanie długoterminowej ujawnia wiele pytań i wątpliwości. Czy system sądowy i penitencjarny są gotowe na nie odpowiedzieć?
Badaniami NKK kieruje prof. Andrzej Rzepliński i dr Maria Niełaczna. Zespół badawczy składa się z najbardziej ambitnych i zaangażowanych badawczo studentów IPSIR UW: Julia Duchewicz, Roksana Katryńska, Wojciech Krzos, Alicja Piwowarska, Karina Rymar.
Głównym pytaniem badawczym jest: jak doszło do przestępstwa i pokrzywdzenia kolejnej osoby, mimo 21.letniej resocjalizacji skazanego – czy przeważyła sytuacja spustowa czy osobowości sprawcy? A jeśli ta ostatnia, to jak była ona diagnozowana w trakcie 21 lat izolacji i co przeważyło na ostatecznej diagnozie, na korzyść skazanego, niezbędnej do uzyskania warunkowego zwolnienia?
Analiza materiału badawczego wskazuje, że takiej diagnozy brakuje –z upływem lat ani sąd ani Służba Więzienna ani kurator sądowy nie weryfikuje zmian jakie mogły dokonać się w osobowości skazanego bądź nie dokonały się, zmian jakie mogły dokonać się w sytuacji społecznej i rodzinnej skazanego.
Podmioty te nierzadko działają w separacji od siebie – wymieniają się pismami i opiniami, lecz nie analizują wspólnie przypadku konkretnego skazanego.
Jak zazwyczaj, ofiarę Józefa W. zawiodło rutynowe działanie Służby Więziennej, sądów i kuratorów. Zawód ten ma jednak złożoną genezę i sięga nieletniości samego sprawcy. Także w latach 80 i 90 reakcje wymiaru sprawiedliwości okazały się niewystarczające lub chybione bądź zbyt późne.
Badania naukowe nad Józefem W. NKK będzie prowadzić przez najbliższe miesiące. W planach ma badania terenowe w zakładzie karnym, wywiady z administracją więzienną, sędzią penitencjarnym oraz skazanym.
Oprac. dr Maria Niełaczna